Informatieblad Tandenbleken

7 mei 2007

Tanden bleken en verkleuring van de tanden
Tandenbleken is een methode om de tanden zonder slijpen of boren als het ware witter te maken door met een zuurstofverbinding (peroxiden e.d.) de in de loop der jaren ingeslopen verkleuringen te verwijderen. Daarbij wordt niets aan de tand toegevoegd of van de tand afgeslepen. We zullen het hier hebben over het vitaal bleken, het bleken van de levende tand. (Het a-vitaal bleken wordt alleen door de tandarts gedaan, dode tanden worden van binnenuit gebleekt).		voor de behandeling
De afbeeldingen geven een realistische voorstelling van wat mogelijk is met tandenbleken.		na de behandeling
De kleur van de tand
De kleur van de tand wordt niet alleen door het glazuur bepaald. Omdat het glazuur lichtdoorlatend is (translucent) heeft de kleur van het tandbeen (dentine) en de dikte van de glazuurlaag grote invloed op hoe 'wit" de tanden zijn.
De natuurlijke tandkleur.
Wat is verkleuring?
De kleur van de verkleurde tand wordt bepaald door een combinatie van de verkleuringen en de natuurlijke kleur .Daarbij maken we onderscheid tussen extrinsieke (buiten de tand) en intrinsieke (binnen de tand) verkleuring. Extrinsieke verkleuring blijft beperkt tot de verkleuring aan het oppervlak van de tand, terwijl intrinsieke verkleuring de verkleuring is van het harde tandweefsel veroorzaakt door stoffen die in het glazuur en dentine zijn gedrongen. Wanneer men ouder wordt, wordt het translucente glazuur dunner en het dentine donkerder, waardoor de kleur van de tand sterker wordt bepaald door de kleur van het dentine.
Het proces van verkleuren.
Extrinsieke verkleuring
Extrinsieke verkleuring wordt veroorzaakt door het neerslaan van kleurstoffen op het tandoppervlak d.m.v. adhesie. De sterkte van deze neerslag wordt bepaald door verschillende niet helemaal begrepen krachten. Sommige typische verkleuringen zoals van tannine (thee, koffie en rode wijn) worden aan het tandoppervlak gebonden via speekseleiwitten (fig 2.) en vormen zo de z.g. pellicle. In dit stadium kan de verkleuring nog met tandenpoetsen en gewone tandpasta worden verwijderd, maar de verkleuringen worden hardnekkiger naarmate de tijd verstrijkt. Deze verkleuringen slaan neer op de tand door de Milliard reactie, een serie chemische reacties tussen suikers en aminozuren. Deze oudere verkleuringen kunnen niet meer met tandenpoetsen worden verwijderd. Deze hardnekkige verkleuringen kunnen zeer goed met een oxidatieve bleekmethode worden verwijderd. Ook van zichzelf kleurloze stoffen kunnen tot tandverkleuring leiden. Tinfluoride (stannous fluoride) kan samen met pellicle-eiwitten resulteren in een donkere metaalachtige extrinsieke verkleuring. een ander voorbeeld is de bruinverkleuring door Cloorhexidine.
De Chemie van tandverkleuring
Intrinsieke verkleuring
Intrinsieke verkleuring is de verkleuring van het glazuur en het tandbeen (dentine). Deze verkleuringen kunnen al voor het doorbreken van de tanden zijn ontstaan. Het antibioticum tetracycline is hier vaak de oorzaak van. Uiteraard kunnen deze verkleuringen niet worden weggepoetst maar wel worden verminderd door bleekmiddelen die in het glazuur en het dentine doordringen. Hardnekkige intrinsieke verkleuring moeten langer worden behandeld dan intrinsieke-, en kan niet altijd geheel worden verwijderd. Minocycline dat tegen Acne wordt voorgeschreven kan de tanden ook bij volwassenen ernstig verkleuren. Door een verlengde behandeling met sterkere concentraties peroxiden kunnen zelfs sterke antibiotica verkleuringen tot een aanvaardbaar minimum worden teruggebracht. Inwendige verkleuringen door trauma of endodontische behandelingen kunnen a-vitaal, d.w.z. bij een dode tand van binnen uit worden gebleekt.
Het verzadigingspunt
Wanneer het bleekproces vordert, worden de tanden lichter van kleur. Op een moment zijn alle organische kleurmoleculen omgezet in kleuloze restproducten. Verder bleken maakt de tanden niet lichter. Excessief overbleken zal de eiwitten van het glazuur en het dentine oxideren wat de structuur van de tand verzwakt. Vraag bij twijfel een professional om advies.
Fluorosis
Fluorosis is een typische afwijking van de structuur van het glazuur door een abnormale opname van fluoride tijdens de ontwikkeling van het gebit. Fluorosis-tanden hebben witte vlekken en gedeelten met geelbruine of donkergrijze vlekken. Het glazuur kan er dof, krijtachtig uitzien. Hier kan bleken het aanzien van de tanden verbeteren door het contrast tussen de witte- en grijze gebieden te verminderen. Wanneer er weinig glazuur op de tand is, of zelfs helemaal ontbreekt is bleken geen optie.
Verkleuring door veroudering
Verandering in de kleur van de tanden is onontkoombaar bij het ouder worden. Nieuwe, jonge tanden hebben dik en regelmatig glazuur dat de onderliggende dentinekleur verbergt en een glanzend witte tandkleur geeft, het esthetische ideaal van nu. Talloze factoren, medicijngebruik, genetische-, omgevings- en tandheelkundige-, zoals hierboven beschreven zullen de tanden een ouder aanzien geven. De verkleuringen door roken drinken en voedsel worden donkerder en hardnekkiger met de tijd. Microscopische defecten in het glazuur zullen extrinsieke verkleuringen in de tand toelaten. Naarmate het glazuur dunner wordt, wordt er meer secundair dentine aangelegd. Normaal gesproken, tenzij het glazuur totaal versleten is, is bleken een uitstekende manier om ook oude tanden weer witter te maken.
De Chemie van het bleken
Bleken is een chemisch proces dat d.m.v. oxidatie verkleuringen uit een materiaal haalt. De oxidatie wordt meestal met waterstofperoxide gedaan. Hoewel bleekprocessen uit ingewikkelde chemische reacties bestaan komt het in hoofdzaak neer op stapsgewijze oxidatie van kleurstoffen om die te ontkleuren. De totale oxidatie van organische kleurstoffen geeft als eindproducten water (H2O) en koldioxide (CO2). Het bleekresultaat en de snelheid van het bleken wordt bepaald door de concentratie, de duur en de temperatuur. De bleekmiddelen die voor de tanden worden gebruikt zijn meestal waterstofperoxide of carbamideperoxide. Carbamideperoxide is een 1:1 complex van Ureum en waterstofperoxide, waarbij het waterstofperoxidedeel stabiel is gemaakt, en daardoor geschikt voor thuisbleken. Zuiver waterstofperoxide is niet stabiel en wordt alleen in de tandartspraktijk voor het bleken gebruikt 33 % carbamideperoxide komt overeen met ca. 10 % waterstofperoxide. Wanneer waterstofperoxide op het glazuur wordt aangebracht zal peroxide in het glazuur en dentine doordingen en daar de organische verkleuringen afbreken tot water en kooldioxide.
Bleken bij de tandarts
Hierbij wordt het gehele proces door de tandarts of mondhygiëniste begeleid, en wordt het bleekresultaat in minder dan een uur bereikt. Voor het bleken wordt een sterk geconcentreerde waterstofperoxide gel (ca. 35%) op de tanden aangebracht. Het tandvlees mag niet in contact komen met de gel. Het tandvlees wordt daarom afgedekt met een kunststoflaagje. Daarna wordt de gel in een bleeklepel, “bitje”op de tanden aangebracht, en met een speciale lamp belicht. Er wordt in een sessie tot twee keer nieuwe gel aangebracht. Het voordeel van deze methode is dat men met witte tanden de deur uitstapt, de nadelen zijn de hoge kosten en de pijnklachten die enige tijd kunnen aanhouden. Moderne bleekgels bevatten hulpstoffen die pijnklachten voorkomen.
Thuisbleken
Met een carbamide gel van 10 a 20 % wordt een bleeklepel die van te voren pas is gemaakt gevuld en over de tanden geplaatst. De duur van het bleken kan variëren van een half uur tot een paar uur, overdag of gedurende de slaap. De bleeklepel kan een voorgevormde lepel zijn , die met heet water passend gemaakt wordt over de eigen tanden, of een door een laboratorium gemaakte lepel. Een professioneel gemaakte lepel heeft een betere pasvorm, en springt ook zuiniger om met het bleekproduct. Het voordeel van thuisbleken is dat de bleekgel niet sterk geconcentreerd is waardoor pijnklachten minder voorkomen en het bleekresultaat beter kan worden geregeld. De moderne thuisbleekmiddelen bevatten ook stoffen die pijnklachten voorkomen. Thuisbleken is ook aanmerkelijk goedkoper dan bleken bij de tandarts. Een nadeel is de langere duur voordat het resultaat is bereikt en er een bepaalde discipline moet worden gehandhaafd, er mogen geen lange perioden tussen de bleeksessies liggen.
De bleektray de meestal bijgeleverde of los aan te schaffen voorgevormde bleektrays voor thuisbleken moeten eerst passend gemaakt worden voor economisch bleekmiddelgebruik, en een comfortabele vorm.
Stap 1 Giet water van ongeveer 70 graden Celsius in een kom (geen kokend water!) en houd de tray enige seconden in het water. Niet te lang want dan zou hij smelten of te slap worden.
Stap 2 Spoel af onder de koude kraan, plaats de lepel direct over de tanden en zuig zuig de lippen naar binnen en druk met de vingers aan.
Stap 3 Knip overtollig materiaal weg.
De gevormde trays
Aanbrengen van de gel Doe de gel uit een spuitje in de tray. Een klein beetje is al genoeg.
De bleektray met gel gedurende 30 minuten tot een uur dragen, 's-morgens of 's-avonds. Tijdens het bleken niet eten of drinken.